Als jouw spullen konden spreken, welke verhalen zouden ze dan vertellen?
Een oude koekjesdoos, een delfts blauw koffiekopje, een plastieken meelschep. Wat hebben deze drie doodgewone dingen met elkaar gemeen?Het sleutels naar mijn herinneringen aan mijn grootmoeder aan vaders kant, mijn overgrootmoeder aan moeders kant, mijn schoonvader.
erfstukken
Je hoeft niet uit een adelijke familie te komen om erfstukken te hebben. Een erfstuk is in de basis gewoon een voorwerp dat van generatie op generatie wordt doorgegeven. Laat de eeuwenoude met diamanten bezette tiara’s maar even voor wat ze zijn en kijk eens rond in je huis.
Welke voorwerpen heb jij in huis die ooit in het bezit waren van een van je voorouders?
Het kunnen juwelen of kunstvoorwerpen zijn, maar evengoed kan het om een theekopje van je oma of een stoel van je opa gaan. Vaak zijn het alledaagse voorwerpen die het tot erfstuk schoppen. Niet de dingen met grote geldelijke waarde, maar wel objecten waardoor je je emotioneel verbonden voelt met de voorgaande generaties. Bij erfstukken draait alles om de verhalen die er aan vasthangen, of niet?
Deze simpele schep is een erfstuk van mijn oma. Ze schepte er altijd de frietjes mee op ons bord.
niets nieuws onder de zon
Over de hele wereld zijn er samenlevingen waar voorwerpen van overledenen worden bewaard omwille van de emotionele waarde die eraan vast hangt. En die praktijk is eeuwenoud, zo blijft uit een studie van de Universiteit van York. Zelfs in de prehistorie werden alledaagse voorwerpen bewaard als aandenken aan het overlijden van een dierbare. Mensen in de Ijzertijd bewaarden lepels en slijpstenen als emotionele herinnering en als een soort van blijvende band met de overledene. De voorwerpen werden niet opnieuw gebruikt, maar ook niet zomaar weggegooid.
In de Schotse heuvelburcht Broxmouth, die dateert van 640 v. Chr. tot 210 n. Chr., werden alledaagse voorwerpen zoals quernstones (gebruikt voor het malen van graan) en botlepels gevonden tussen de muren van de roundhouse. Ze zijn daar neergelegd als middel om een band te behouden met overleden dierbaren. Archeoloog Dr. Lindsey Büster: ”Archeologie kan de discussie op gang brengen over dood, sterven en rouw in de hedendaagse samenleving. Opgravingen laten zien dat zelfs de meest alledaagse voorwerpen een speciale betekenis kunnen krijgen als het tastbare herinneringen worden aan overleden geliefden."
geheugensleutels
Erfstukken zijn ideale starters voor het doorgeven van jouw familiegeschiedenis. Door de verhalen die erbij horen te vertellen, geef je de objecten betekenis. Jouw kinderen zullen die ene theepot niet naar de kringloopwinkel brengen wanneer ze weten dat hij nog van hun betovergrootmoeder is geweest. Vertel hen het verhaal over hun betovergrootmoeder deze theepot en de bijhorende kopjes kocht nadat ze terug was gekeerd na de oorlog en haar hele huishouden terug moest opbouwen.
Vergeet de diamanten ringen en gouden armbanden, maar zoek familieverhalen in banale gebruiksvoorwerpen.
in gesprek met je (groot)ouders
Vind je niet meteen de moed om diep in je familiegeschiedenis te duiken, maar wil je toch verhalen verzamelen?
Begin dan met het opschrijven van de verhalen die bij jouw erfstukken horen.
Maak een ‘stamboom’ van je erfstukken: ga na van welke voorouders je iets in huis hebt en van wie niet. Soms maakt deze simpele ‘stamboom’ iets duidelijk over jouw familiegeschiedenis. Want vaak duidt het overerven van objecten op een sterkere emotionele band.
Ga met je (groot)ouders in gesprek aan de hand van hun erfstukken. Die voorwerpen zijn fijne gesprekstarters en ze brengen vaak onvertelde verhalen naar boven.
hulp nodig?
Aarzel dan niet om even contact met mij op te nemen. Zo kunnen we samen kijken hoe ik jou kan helpen bij het verzamelen en vastleggen van familieverhalen.